Bugsnax i dukaizmy. Prawdziwy przełom w polskim tłumaczeniu gier

Dukaizmy Jacka Dukaja rozwiązaniem dla polskich tłumaczy

Tłumaczenie gier wideo to niełatwy kawałek chleba. Gracze nierzadko narzekają na kiepską jakość polonizacji, choć w wielu przypadkach bywa ona spowodowana brakiem kontekstu, niedostateczną komunikacją na linii tłumacz-wydawca/twórca czy deadline’ami (w końcu tłumaczenie musi być gotowe na premierę gry). W tym wszystkim pojawią się jeszcze inne wątki, które często uciekają uwadze tłumaczy, a jednym z nich jest tzw. ciswashing.

Oznacza on, że postaci niebinarnej, posługującej się w języku angielskim zaimkami nijakimi (singular they/them), w polskiej wersji językowej nadaje się płeć, tak jak było to w przypadku Chaos, jednej z postaci w Hadesie od Supergiant Games. W oryginalne postać ta była niebinarna, jednak z polskiej wersji wynikało, że jest mężczyzną.

FLOOFTY FIZZLEBEAN

You can empirically prove that you're better than everybody on the planet. You tell jokes that only you laugh at. You WILL have robot arms. pic.twitter.com/UBpFNbCLhw

— Bugsnax (YH Games) (@YoungHorses) October 21, 2020

W Bugsnax postacią niebinarną jest Floofty, a Ola Lubińska, tłumaczka z wrocławskiego Albionu, chcąc uniknąć podobnego incydentu, jako pierwsza przy polonizacji gry zastosowała dukaizmy. Ten zbiór neutralnie płciowo form gramatycznych został opracowany przez Jacka Dukaja na potrzeby jego powieści “Perfekcyjna niedoskonałość”, gdzie występują istoty postludzkie, które nie mają płci.

W nowej grze Young Horses (twórców Octodada) to jedyna taka postać, tłumaczka w wywiadzie dla facebookowego bloga “6 kolorów gier wideo” podkreśla jednak, że nie chciała “przepuszczać Floofty’enu przez magiel ciswashingu”. Dodaje również:

Pamiętałam też niedawne dyskusje na temat feminatywów i liczyłam się z tym, że być może pojawią się głosy krytyczne, ale trudno się mówi. Trzeba robić swoje, bo osoby niebinarne muszą pojawiać się w tekstach kultury i choć polszczyzna ma czasami problemy z ich opisywaniem, nie znaczy to, że nie można temu jakoś zaradzić. Język ma przede wszystkim służyć ludziom i zmieniać się wraz ze światem, w jakim przyszło im żyć. Poza tym to ciekawe wyzwanie.

Na pytanie o to, skąd bierze się ciswashing w polonizacjach, Lubińska wspomina kilka powodów, w tym małą tolerancję społeczeństwa, dotychczasowe przyzwyczajenia odbiorców popkultury oraz to, że:

[…] w procesie przekładu po jednej stronie stoi mały, skromny tłumacz i problem, na który musi znaleźć rozwiązanie, a po drugiej znajduje się wielowiekowa tradycja języka polskiego, zgodnie z którą wszystko musi mieć umocowanie w systemie i musi być poprawne, bo błąd to dowód niekompetencji. 

Cały wywiad, do którego przeczytania bardzo zachęcam, dostępny jest na wspomnianym fanpage’u, który poświęcony jest “normatywności i reprezentacji osób LGBTQIA+ w świecie cyfrowej rozrywki”. Jego prowadzeniem zajmuje się Aleksandra Olszar, która na co dzień pełni funkcję redaktor naczelnej w polskim oddziale serwisu Gamereactor.

Bugsnax dostępne jest na PlayStation 5, PlayStation 4 i komputerach osobistych (Epic Games Store).